Aile işletmeleri, köklü geçmişleri ve güçlü bağlarıyla iş dünyasında önemli bir yere sahiptir. Ancak, bu işletmelerin büyüyüp gelişmesi ve nesiller boyu varlığını sürdürebilmesi için doğru insan kaynağının seçilmesi büyük önem taşır.

İşe alım ve seçme süreci, aile işletmelerinde hem aile üyeleri hem de dışarıdan gelen profesyoneller açısından hassas ve titizlikle yönetilmesi gereken bir süreçtir.

Bu yazıda, aile işletmeniz için işe alım ve seçme sürecinin nasıl daha etkin ve adil yürütülebileceğinize dair ipuçlarını bulabilirsiniz.

Aile İşletmelerinde İşe Alımın Temel Özellikleri

• Aile işletmelerinde işe alım sürecinde genellikle aile üyelerine ve yakın akrabalara öncelik tanınır. Bu, aile bağlarının güçlü olduğu kültürlerde yaygın bir uygulamadır.
• Ancak, sadece akrabalık ilişkilerine dayanarak yapılan işe alımlar, işletmenin uzun vadeli başarısı için risk oluşturabilir. Çünkü pozisyona uygunluk, yetkinlik ve deneyim gibi profesyonel kriterler göz ardı edilebilir.
• Profesyonellik ve objektiflik, aile dışından yapılan alımlarda daha fazla ön plana çıkar. Bu noktada, insan kaynakları uygulamalarının sistematik ve adil olması gerekir

İşe Alım ve Seçme Sürecinin Aşamaları

Aile işletmelerinde de ideal olarak şu adımlar izlenmelidir:

• İhtiyacın Belirlenmesi: Hangi pozisyona, ne tür bir çalışan gerektiğinin netleştirilmesi gerekir. İş tanımı ve beklentiler oluşturulmalıdır
• Aday Kaynağı: Adaylar iç (mevcut çalışanlar veya aile üyeleri) ve dış kaynaklardan (kariyer siteleri, danışmanlık firmaları) temin edilebilir.
• Başvuruların Toplanması: İş ilanları hazırlanır ve başvurular alınır. Aile işletmelerinde bu aşama bazen resmi olmayan kanallarla (tavsiye, tanıdık aracılığıyla) da yürütülebilir.
• Ön Eleme ve Görüşmeler: Başvurular ön değerlendirmeden geçirilir, uygun adaylarla ön görüşmeler yapılır. Özellikle aile dışı adaylarda objektif kriterler kullanılmalıdır.
• Test ve Değerlendirme: Gerekirse bilgi, beceri ve kişilik testleri uygulanır. Referans kontrolleri yapılır.
• İşe Alım Kararı ve Teklif: Uygun aday seçilerek iş teklifi yapılır. Bu aşamada, aile üyeleriyle diğer çalışanlar arasında adalet ve şeffaflık sağlanmalıdır.
• Oryantasyon ve Gelişim: Yeni çalışanların işletmeye uyumu için oryantasyon programları düzenlenir ve gelişimleri desteklenir.

Aile İşletmelerinde Karşılaşılan Zorluklar

• Duygusal kararlar: İşe alımda duygusal bağların profesyonel kriterlerin önüne geçmesi, yanlış kişilerin kritik görevlere getirilmesine yol açabilir.
• “Adama göre iş” yaklaşımı: Pozisyona uygunluk yerine, mevcut aile üyesine uygun bir pozisyon yaratılması sıkça görülür. Bu, işletmenin verimliliğini ve çalışan bağlılığını olumsuz etkiler.
• Objektiflik eksikliği: Aile üyeleriyle diğer çalışanlar arasında fırsat eşitliği sağlanmadığında, motivasyon ve performans düşebilir.
• Profesyonelleşme ihtiyacı: İnsan kaynakları süreçlerinin kurumsallaştırılması, işletmenin sürdürülebilirliği için gereklidir.

Başarılı Bir İşe Alım İçin İpuçları

• İşe alım süreçlerinde profesyonel danışmanlık alın veya bir insan kaynakları uzmanı istihdam edin.
• Aile üyeleri dahil tüm adaylar için objektif kriterler ve değerlendirme araçları kullanın.
• Şirket kültürünü ve değerlerini korurken, liyakat ve yetkinliği ön planda tutun.
• İşe alım sonrası gelişim ve eğitim programlarıyla çalışanların şirkete uyumunu ve bağlılığını artırın.

Aile işletmelerinde işe alım ve seçme süreci, sadece aile bağlarına değil, profesyonel ve objektif kriterlere dayanmalıdır. Bu yaklaşım, hem işletmenin sürdürülebilirliğini hem de çalışanların motivasyonunu artıracaktır.

Kurumsallaşmış insan kaynakları uygulamaları, aile şirketlerinin uzun ömürlü ve rekabetçi olmasında temel rol oyna.